Od 11 stycznia 2019 r., jeżeli egzekucja ma na celu zaspokojenie roszczeń z tytułu alimentów, zajęciu podlega 50% kwot diet przysługujących z tytułu podróży służbowych. Taką zmianę wprowadziła ustawa z 6 grudnia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy skuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych, dzięki której ustawodawca chce przyczynić się do wzrostu ściągalności alimentów m.in. poprzez:
- rozszerzenie egzekucji na diety należne z tytułu podróży służbowych oraz
- wzmocnienie sankcji nakładanych na pracodawców za nielegalne zatrudnianie pracowników będących dłużnikami alimentacyjnymi i wypłacanie wynagrodzeń (lub ich części) „pod stołem”.
Na podstawie przytoczonego wyżej aktu prawnego, od 11 stycznia 2019 r. zmodyfikowano / wprowadzono następujące przepisy:
- art. 831 § 1 pkt 1a Kodeksu postępowania cywilnego, na mocy którego nie podlega egzekucji 50% kwot diet przysługujących z tytułu podróży służbowych – jeżeli egzekucja ma na celu zaspokojenie roszczeń z tytułu alimentów, w tym należności budżetu państwa z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów;
- art. 8 § 1 pkt 10 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, który po znowelizowaniu stanowi, iż nie podlegają egzekucji administracyjnej kwoty otrzymane na pokrycie wydatków służbowych, w tym kosztów podróży i wyjazdów – jeżeli egzekucja ma na celu zaspokojenie roszczeń z innych tytułów niż roszczenia z tytułu alimentów, w tym należności budżetu państwa z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów;
- art. 8 § 1 pkt 10a ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, w myśl którego nie podlegają egzekucji administracyjnej 50% kwot diet otrzymanych na pokrycie wydatków służbowych, w tym kosztów podróży i wyjazdów – jeżeli egzekucja ma na celu zaspokojenie roszczeń z tytułu alimentów, w tym należności budżetu państwa z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów;
- art. 886 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi, że pracodawcy, który nie wykonał obowiązków określonych w art. 881 § 3 i 4, nie złożył w przepisanym terminie oświadczenia przewidzianego w art. 882 albo zaniedbał przesłania dokumentów zajęcia wynagrodzenia nowemu pracodawcy dłużnika, stosownie do art. 884 § 2 i 3, komornik wymierza grzywnę w wysokości do pięciu tysięcy złotych. Grzywna jest powtarzana, jeżeli pracodawca nadal uchyla się od wykonania tych czynności w dodatkowo wyznaczonym terminie;
- art. 1052 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym w jednym postanowieniu sąd może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż piętnaście tysięcy złotych, chyba że dwukrotne wymierzenie grzywny okazało się nieskuteczne. Ogólna suma grzywien w tej samej sprawie nie może przewyższać miliona złotych. W razie wykonania czynności przez dłużnika lub umorzenia postępowania grzywny niezapłacone do tego czasu ulegają umorzeniu.
Ponadto, od 1 grudnia 2020 r. do Kodeksu pracy dodano dwie nowe regulacje:
- art. 281 § 2, który stanowi, że jeśli pracodawca nie potwierdza przed dopuszczeniem pracownika do pracy na piśmie zawartej z nim umowy o pracę a jest on osobą wobec której toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów i zalega on ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące, pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu podlega karze grzywny od 1.500 zł do 45.000 zł;
- art. 282 § 3, w myśl którego, kto wbrew obowiązkowi wypłaca wynagrodzenie wyższe niż wynikające z zawartej umowy o pracę, bez dokonania potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, pracownikowi będącemu osobą wobec której toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów i zalega on ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące, podlega karze grzywny od 1.500 zł do 45.000 zł.
Co istotne, do postępowań egzekucyjnych wszczętych i niezakończonych przed 11 stycznia 2019 r., przepisy Kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji stosuje się już w zmienionym brzmieniu.
Przykład
Pełnoetatowy pracownik otrzymuje co miesiąc stałe wynagrodzenie wynoszące 3.000 zł netto. Jego wynagrodzenie oraz inne wierzytelności ze stosunku pracy są zajęte na poczet należności alimentacyjnych na kwotę ponad 9.000 zł. Uwzględniając fakt, iż w marcu 2019 r. odbył on kilka podróży krajowych, z tytułu których należy mu się diety w kwocie 300 zł, z jego marcowych świadczeń pracodawca powinien potrącić 1950 zł, co wynika z poniższego wyliczenia:
- potrącenie z wynagrodzenia: 3.000 zł netto x 3/5 = 1.800 zł,
- potrącenie z diet: 300 zł x 50% = 150 zł.
